De blijvende noodzaak om te investeren in de deskundigheid van installateurs en technici in België is aangetoond door het werk van Doekle Terpstra. Hij was meer dan acht jaar voorzitter van de Nederlandse brancheorganisatie Techniek Nederland en zal op 30 juni 2025 afscheid nemen. Zijn jarenlange inzet voor hoger technisch onderwijs en vakmanschap, met name in het licht van de energietransitie via zonnepanelen, laat duidelijke richtlijnen achter voor België. Investeren in opleiding en technologie is cruciaal om het rendement en de veiligheid van zonnepaneleninstallaties op peil te houden. Lokale installateurs in België worden steeds vaker geconfronteerd met technische uitdagingen die vragen om actuele kennis over slimme omvormers, thuisbatterijen en netcongestiebeheer. Dit artikel biedt antwoorden op de meest gestelde vragen over het belang van technisch vakmanschap in de zonnepanelensector, en hoe België hiervan kan leren.

Table of Contents

Wat is het maatschappelijk belang van technisch vakmanschap?

Het maatschappelijk belang van technisch vakmanschap ligt in de betrouwbaarheid van infrastructuur, veiligheid van installaties en versnelling van de energietransitie. In België betekent dit een groeiende behoefte aan goed opgeleide elektrotechnici en installateurs die voldoen aan hoge kwaliteitsnormen. Volgens het Steunpunt Werk Vlaanderen zullen er tegen 2030 minstens 21.000 extra technici nodig zijn, vooral in hernieuwbare technologieën zoals PV-installaties en warmtepompen. Terpstra zette dit thema kracht bij in Nederland en pleitte voor grotere erkenning door zowel de overheid als de samenleving.

Welke beroepen worden als technisch vakmanschap erkend in de zonne-energiesector?

Elektrotechnisch installateur
PV-installateur (zonnepanelen)
Warmtepomptechnicus
Slimme meterspecialist
Technisch ontwerper hernieuwbare energie

Hoe bepaalt technisch vakmanschap de energietransitie?

Technisch vakmanschap is een bepalende factor bij het efficiënt aansluiten van zonnestroominstallaties op panden, het verminderen van foutmarges en het optimaliseren van teruglevering en verbruik via slimme combinaties zoals systemen met thuisopslag. Foute plaatsing of slechte afstelling leidt tot prestatieverlies tot 30%.

Waarom zijn investeringen in kennis voor installateurs belangrijk?

Investeringen in kennis voor installateurs zijn nodig om de technologische vooruitgang bij te benen, fouten te vermijden en complexe systemen zoals omvormers, batterijopslag en netintegratie correct in te zetten. In België komt bijna 50% van de PV-keuringen door RESCert-gecertificeerde installateurs, maar FEBELIEC en ODE Vlaanderen signaleren nog steeds een kennisachterstand bij kleinere installateurs en een wildgroei aan minder goed opgeleide aanbieders.

Wat zijn de gevolgen van een kenniskloof bij installateurs?

Meer technische fouten bij aansluiting of afstelling
Lagere systeemopbrengst voor eindgebruikers
Verhoogde kans op gevaarlijke situaties (vb. brandrisico)
Onvoldoende benutting van thuisbatterijcapaciteit

Hoeveel investeren installateurs gemiddeld in bijscholing?

Gemiddeld investeert een erkend installateur in België tussen €500 en €1500 per jaar in opleidingen, certificatieverlengingen en technische seminars. Bedrijven die minder dan 5 fte’s tellen, investeren minder, ondanks hogere foutpercentages.

Wat is de invloed van zonnepanelen op de Belgische energietransitie?

Zonnepanelen leveren in België ongeveer 7% van de jaarlijkse elektriciteitsproductie. Vlaanderen telt het grootste aandeel, met meer dan 700.000 geïnstalleerde PV-installaties. De capaciteit groeit jaarlijks met gemiddeld 1 GWp. Zonder de juiste technische ondersteuning en kennisbeheer bij installateurs, wordt deze groei inefficiënt passend gemaakt op het net.

Hoe ondersteun je de groei van zonnepanelen met technisch personeel?

De ondersteuning gebeurt via:

Opleidingen RESCert en SYNTRA (praktijkgericht)
Subsidies voor stages en duaal leren via VDAB en Vlaamse overheid
Regionale energiehuizen die lokale samenwerking stimuleren

Wat zijn de belangrijkste regio’s voor PV-groei in Vlaanderen?

Volgens Fluvius en VREG zit de sterkste groei in:

Provincie Antwerpen (+13% in 2023)
Provincie West-Vlaanderen (+11%)
Limburg (+9%)

Welke technologische evoluties beïnvloeden het werk van installateurs?

De belangrijkste technologische evoluties zijn slimme omvormers, integratie met thuisbatterijen, bidirectioneel laden voor elektrische wagens en het automatiseren van zelfverbruik via domotica. Deze evoluties vereisen hernieuwing van kennis op vlak van compatibiliteit, softwarematige instelling, beveiliging en databeheer.

Welke opleidingen spelen in op deze evoluties?

Opleiding Slimme Energieoplossingen – SYNTRA
RESCert-module ‘PV-systemen met batterijopslag’
Technische nascholing PV met SAIDI/SALDI-integratie (VDAB)

Hoe kunnen Belgische installateurs zich aanpassen aan complexere systemen?

Door structureel tijd en budget te voorzien voor vorming en certificering. Zeker nu warmtepompen, batterijopslag en V2G-systemen (vehicle to grid) een rol gaan spelen. Samenwerking met fabrikanten en opleidingsinstanties is essentieel. IRS Solar organiseert infosessies en techniekdagen die zich daar specifiek op richten.

Wat zijn de best presterende installateurs op kennisniveau?

Installateurs aangesloten bij:

ODE Vlaanderen
RESCert
Technologisch Samenwerkingsverbanden als Volta en Techlink

Maken Belgische overheidsmaatregelen zonne-energie rendabel genoeg?

De Vlaamse terugleververgoeding (injectietarief), premies voor thuisbatterijen en de digitale meter zorgen voor stimulatie, maar combinatie met kennis zorgt voor maximaal rendement. Zonder correcte begeleiding bij installatie verliezen huishoudens tot 15% rendement in het eerste jaar na installatie.

Welke regelingen belemmeren of bevorderen de inzet van technici?

Afnemend aantal installateurs door pensioenleeftijd (hindernis)
Verplichte keuring en monitoring via AREI (bevorderend)
Onafhankelijke toetsing door keuringsinstanties (bevorderend)

Waarom pleitte Doekle Terpstra voor herwaardering van technisch onderwijs?

Doekle Terpstra zag technisch onderwijs als fundament voor economische en ecologische vooruitgang. In Nederland bracht hij dit onder in campagnes zoals “De Techniek Maakt Het” die techniekopleidingen aantrekkelijker maakten. België deelt die uitdaging: slechts 10% van alle studenten in het secundair onderwijs kiest voor de TSO/BSO-richting elektriciteit of hernieuwbare energie.

Welke Belgische initiatieven bevorderen genoemd technisch onderwijs?

STEM-projecten in secundair onderwijs
Duaal leren programma’s van VDAB en SYNTRA
Vlaamse STEM-agenda 2030

Welke boodschap laat Terpstra achter aan de sector?

De boodschap is duidelijk: zonder voortdurende investering in kennis en vaardigheden van technici mist de sector zijn maatschappelijke potentieel. Vertrouwen tussen burgers, installateurs en netbeheerders wordt enkel opgebouwd via kwaliteit, transparantie en professioneel vakmanschap. Dit bevestigde ook Erik van Engelen, de huidige Directeur van Techniek Nederland.

Hoe vertaal je zijn boodschap naar de Belgische markt?

Meer opleidingssubsidies voor kleine installatiebedrijven
Verplichte permanente vorming gelinkt aan RESCert
Promotiecampagnes voor jongeren in technische richtingen

Welke lessen zijn relevant voor België uit Terpstra’s voorzitterschap?

Lessen uit Terpstra’s voorzitterschap zijn:

Structurele samenwerking tussen overheid, bedrijven en onderwijs
Maatschappelijke promotie van techniek als waardevol beroep
Permanente technologische bijscholing
Actieve betrokkenheid bij energiebeleid als beroepsvertegenwoordiger

Kan het Belgisch vak van installateur versterkt worden naar Nederlands model?

Ja, via:

Versterkens van sectororganisaties zoals Techlink
Uniformisatie van certificatie-eisen (op RESCert-niveau)
Promotie van vakcompetentie in media en onderling respect

Wat zijn huidige knelpunten voor Vlaamse zonnepaneelinstallateurs?

De huidige knelpunten voor installateurs zijn:

Tekort aan geschoold personeel
Complexiteit van netbeheer en injectieschalen
Disbalans tussen opleidingsaanbod en technologische ontwikkelingen
Beperkte schaalbaarheid van kleine installateurs door hoge keuringseisen

Blijvend investeren in kennis is van strategisch belang

De Vlaamse zonnepanelensector wordt gekenmerkt door sterke groei en snel evoluerende technologie. Zonder blijvende investering in gespecialiseerd personeel dreigt kwaliteitsverlies en vertraging in de energieomslag. Het voorbeeld van Terpstra, zijn beleid en leiderschap bieden concrete handvaten. IRS Solar roept de sector op: versterk opleidingen, promoot vakmanschap, en ondersteun installateurs bij het toekomstgericht optimaliseren van duurzame energiesystemen.