De hervorming van het Vlaamse certificeringssysteem voor hernieuwbare energie – bekend als RESCert – maakt installatiewerken niet alleen veiliger en efficiënter, maar verplicht technici ook om mee te evolueren met de nieuwste standaarden en technologieën. Volgens het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap zal de hervorming tal van initiatieven ondersteunen op het vlak van praktijkgerichte opleiding, kwaliteitsborging én marktondersteuning, zoals via premievoorwaarden. De nieuwe richtlijn Hernieuwbare Energie (RED III) vereist bovendien een uitbreiding van de certificaten naar onder meer energieopslag en laadinfra voor elektrische voertuigen. Om die hervorming vorm te geven, leverde Nelectra, de sectorfederatie voor elektrotechniek, input op basis van overleg met vakmensen op het terrein. Deze hervorming is volgens beleidsmakers noodzakelijk om installaties kwalitatief hoogstaand uit te voeren, de levensduur van systemen te verlengen, en om aan Europese regelgeving te voldoen.
Wat houdt de hervorming van RESCert in Vlaanderen precies in?
De hervorming van het RESCert-systeem in Vlaanderen omvat inhoudelijke vernieuwingen in de certificering, verbreding naar nieuwe technologieën, een herstructurering van de opleidingen en administratieve vereenvoudiging.
RESCert is het officiële certificatiesysteem voor installateurs van hernieuwbare energiesystemen. Vlaanderen voert deze hervorming uit in het kader van de omzetting van de Europese Richtlijn Hernieuwbare Energie (RED III, 2023/2413/EU), die eist dat lidstaten voldoende gekwalificeerd personeel beschikbaar stellen voor installatie, onderhoud en inspectie van hernieuwbare energiesystemen. De hervorming heeft verder als doel de kwaliteit van de installaties te verbeteren én het rendement en de levensduur van systemen zoals zonnepanelen, warmtepompen en thuisbatterijen te verhogen.
Waarom wil Vlaanderen de RESCert-certificering praktijkgerichter maken?
De Vlaamse doelstelling is om de kloof tussen theorie en praktijk weg te werken via een sterk inhoudelijke herziening van opleidingen en examens onder RESCert.
Volgens Nelectra en hun leden zijn huidige opleidingen soms onvoldoende afgestemd op reële werksituaties. De hervorming zal daarom inzetten op volgende inhoudelijke verbeteringen:
- Opleidingen met demonstraties en hands-on oefeningen.
- Evaluatie door praktijkopdrachten in plaats van louter schriftelijke toetsen.
- Instructeurs met recente ervaring op de werf.
Deze aanpak moet resulteren in installateurs die niet alleen gecertificeerd, maar ook effectief bekwaam zijn.
Hoe worden de praktijkkennis en vaardigheden getest?
De praktijkcomponent van de opleiding wordt afgestemd op het type installatie, met oordeelkundige controlevragen en simulaties.
Bijvoorbeeld:
| Type installatie | Praktijktestcomponent |
|---|---|
| PV-installaties | Feilloze string-configuratie, reale MPPT, veiligheidsschakelingen |
| Warmtepompen | Hydraulisch circuit, COP-berekening, koelingsmodus |
| Thuisbatterijen | Beveiliging tegen overbelasting, communicatie via EMS |
| EV-laadpalen | Load balancing, integratie in domotica, kabelsecties controle |
Al deze praktijkelementen moeten correct en veilig worden uitgevoerd.
Wie ontwikkelt de nieuwe lesinhouden?
De nieuwe syllabi en praktijkcomponenten worden ontwikkeld door erkende onderwijsverstrekkers in samenspraak met:
- Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA)
- Erkende controleorganismen zoals BTV of Vinçotte
- Sectororganisaties zoals Nelectra
Welke nieuwe technologieën worden opgenomen in RESCert?
Het vernieuwde RESCert-systeem zal uitgebreid worden om ook energieopslag en laadinfrastructuur voor elektrische voertuigen te certificeren.
De reden hiervoor is dat de Europese richtlijn RED III (2023) expliciet stelt dat ook deze technologieën deel moeten uitmaken van een gekwalificeerde herstel- en installatiesector. Vlaanderen verwacht daarom volgende nieuwe trajecten:
- RESCert Energieopslag (thuisbatterijen, stationaire opslag)
- RESCert EV Charging (laadpalen thuis en semi-publiek)
Deze technologieën vereisen specifieke kennis over elektrische veiligheid, communicatieprotocollen (OCPP), EMS-integratie en load balancing.
Hoe verschilt het certificeren van energieopslag met dat van PV?
De certificering voor energieopslag vereist afzonderlijke kennisdomeinen, zoals:
| Eisen PV-certificaat | Eisen Opslag-certificaat |
|---|---|
| Schaduwbeheer, oriëntatie | Laad-ontlaadcycli, BMS-programmatie |
| Omvormers (string/micro) | Convertertechnologie, DC-bescherming |
| Mechanische verankering | Koeling, ventilatie en brandveiligheid |
Beide certificaten blijven gelijkwaardig erkend onder Vlaamse energiepremies.
Hoe ondersteunt de overheid installateurs via premies?
De Vlaamse overheid linkt financiële steun aan de acuutheid en kwaliteit van de uitvoering, onder meer via het premiesteelsel dat RESCert-koppeling vereist.
Wie als klant een premie aanvraagt voor:
- Zonnepanelen (tot €750 via Mijn VerbouwPremie)
- Batterijen (vroeger max. €3200)
- Warmtepompen (max. €4800)
moet kunnen aantonen dat de installatie is uitgevoerd door een RESCert-gecertificeerde installateur. Na de hervorming wordt dit waarschijnlijk nog strikter gehandhaafd, met digitale certificaatlinking via het EPB-systeem.
Werden er wijzigingen aangekondigd in hoeveel steun iemand krijgt?
Het premiebedrag blijft gelinkt aan het rendement en de duurzaamheid van de installatie. Minister van Energie Zuhal Demir benadrukte in 2023 dat toekomstige subsidies veel strikter toegekend zullen worden op basis van performantie en levensduurverwachting.
Wat zijn de voordelen van het samenvoegen van deelcertificaten?
Het Vlaamse voorstel overweegt om meerdere certificaten, bijvoorbeeld voor PV en batterijen, samen te voegen tot één opleidingstraject om overlap te vermijden.
Voordelen zijn onder andere:
- Minder dubbele leerstof
- Efficiëntere planning voor cursisten
- Snellere inzetbaarheid op de markt
- Lagere opleidingskosten voor installateurs
Volgens Nelectra denken installateurs mee in het creëren van modulaire leerpaden die herkenbaar én toepasbaar zijn op werf.
Wordt er ook gedacht aan nascholingsverplichting?
Ja. Het VEKA werkt momenteel aan een systeem waarbij RESCert-houders elke 5 jaar zelf nascholing moeten volgen om hun certificaat te behouden. Dit kan via e-learning of fysieke dagen.
Hoe verloopt de sectorbrede consultatie?
Het hervormingsplan wordt uitgewerkt met directe inbreng van installateurs, sectorfederaties en onderwijsinstellingen.
Tot dusver hebben volgende actoren input geleverd:
- Nelectra namens elektrotechniekbedrijven
- ODE Vlaanderen voor hernieuwbare technologieën
- Syntra, VDAB, Cevora
- Praktijkcoaches uit installatiefirma’s
Door deze methodologie worden praktijkervaringen structureel geïntegreerd in het plan.
Welke knelpunten gaven installateurs aan?
Top drie bezorgdheden van installateurs volgens Nelectra-enquête 2023:
| Bezorgdheid | Percentage respondenten |
|---|---|
| Te veel theorie, weinig praktijk | 67% |
| Heterogene kwaliteit van lesgevers | 42% |
| Moeizame administratie schrijfwijze | 38% |
Deze signalen worden meegenomen in de uitwerking.
Hoe zal Vlaanderen toezicht houden op de kwaliteit?
De kwaliteitscontrole wordt parallel met de opleiding hervormd. De controleorganen zullen steekproeven uitvoeren zowel:
- Tijdens opleidingen (oordeel over didactiek)
- Na installaties (controle PV, batterij, enz.)
Inspectieverslagen worden gelinkt aan het digitale certificatenregister, wat fraude en fouten reduceert.
Welke timing wordt voorzien voor implementatie?
De hervormde RESCert-structuur wordt in fasen uitgerold over 2024 en 2025.
| Fase | Doel | Timing |
|---|---|---|
| Conceptvoorstel | Afronding met sector | Q2 2024 |
| Juridisch kader | Ministerieel besluit + publicatie | Q3 2024 |
| Curriculumontwikkeling | Nieuwe lespakketten en examenvormen | Eind 2024 |
| Start opleidingen | Voor eerste cohorte nieuwe cursisten | Q1 2025 |
| Definitieve operationalisering | Met evaluatie in 2026 | Begin 2026 |
Hoe ziet de toekomst van het beroep installateur eruit?
De installateur verandert van klassieke technicus naar een energie-expert met bekwaamheden in elektriciteit, energiemanagement, software en veiligheid.
De combinatie van een hervormd RESCert, een digitaliserend energiesysteem en slimme netintegratie maakt het beroep:
- Meer gespecialiseerd
- Hoger gewaardeerd in loon- en leervorm
- Onmisbaar in de energietransitie
Welke competenties worden cruciaal?
Volgende kennisdomeinen krijgen prominente plaats:
| Kennisgebied | Belangrijk voor |
|---|---|
| EMS-programmatie | Energieopslag, PV, slimme sturing |
| AC/DC-veilige installaties | Batterijen, warmtepompen |
| Softwareconfiguratie | Laadpalen, thuisbatterijen |
| F-gassenkennis | Lucht-lucht warmtepompen |
Het sectorbeleid mikt op volwaardige erkende leer- en groeipaden.
Wat is de rol van Nelectra in deze hervorming?
Nelectra vertegenwoordigt installateurs en elektrotechnici en verzamelde uitgebreide feedback tijdens ledenbevragingen.
Hun kerntaken in dit proces:
- Vertegenwoordiging in beleidsvergaderingen
- Input geven over praktijkbeleving
- Aandacht eisen voor softwaregerichte opleidingen
- Afraden van te zware theorielast voor technici
Nelectra wil dat installateurs voldoende ruggensteun krijgen van technische opleidingen, leveranciers, en de overheid bij het uitvoeren van kwalitatieve installaties.