De circulaire zonnepanelen van Biosphere Solar zijn volledig demonteerbaar, repareerbaar en lokaal te recycleren. Toch dreigt een paradox: wie straks een ethisch en ecologisch ontworpen zonnepaneel installeert, installeert mogelijk eentje dat gemaakt is in China. De economische druk en het Europese productievacuüm zetten de productie van deze nieuwe generatie zonnepanelen bij voorbaat op een zucht van uitbesteden. België, dat nochtans actief inzet op hernieuwbare energieoplossingen met lage koolstofvoetafdruk, deelt in dit dilemma. Hieronder beantwoorden we de belangrijkste vragen over circulaire zonnepanelen, hun productie, en het dreigende vertrek naar Azië.
Wat is het verschil tussen een circulair zonnepaneel en een traditioneel zonnepaneel?
Een circulair zonnepaneel is ontworpen met componenten die volledig demonteerbaar, repareerbaar en recycleerbaar zijn, in tegenstelling tot traditionele zonnepanelen die vaak verlijmde lagen en moeilijk te herwinnen materialen bevatten.
Wat betekent ‘volledig demonteerbaar’ in de context van zonnepanelen?
‘Volledig demonteerbaar’ betekent dat elk onderdeel, van het glas tot de zonnecellen en het frame, mechanisch verwijderd kan worden zonder lijmen of destructieve technieken. Hierdoor kunnen onderdelen eenvoudig worden vervangen of gerecycleerd.
Welke materialen worden gebruikt in circulaire zonnepanelen?
Circulaire zonnepanelen gebruiken niet-giftige, herbruikbare materialen zoals aluminium, ESG-glas (veiligheidsglas met hoge transmissie) en koper in plaats van loodhoudende soldeertin. Silicium zonnecellen blijven nog steeds het meest gebruikt, maar de inbedding gebeurt niet met harsen, wel met mechanische klemmen of schroeven.
Wat zijn de milieuvoordelen van circulaire zonnepanelen?
De voordelen zijn onder andere een lagere CO₂-voetafdruk tijdens productie, betere end-of-life recyclage en een veel door vervangbare onderdelen.
Wie ontwikkelt deze technologie?
Biosphere Solar uit Nederland ontwikkelde het eerste volledig circulaire zonnepaneel op basis van een open-source ontwerpfilosofie. Het bedrijf werkt samen met Europese leveranciers en kennisinstellingen.
Waarom dreigt de productie van circulaire zonnepanelen naar China te verschuiven?
Productiekosten en schaalvoordelen vormen de voornaamste drijfveren om productie naar China te verplaatsen, aldus Siemen Brinksma, mede-oprichter van Biosphere Solar. Europese maakbedrijven hebben momenteel onvoldoende capaciteit of zijn financieel onaantrekkelijk voor kleine batchproductie.
Welke beperkingen kent productie binnen Europa?
De beperkingen zijn onder andere:
- Hoge loonkosten in West-Europese landen
- Een tekort aan gespecialiseerde productielijnen voor circulaire modules
- Lagere schaalvoordelen in vergelijking met massaproductie in China
Hoeveel kost een circulair zonnepaneel ten opzichte van een standaard paneel?
Een circulair zonnepaneel kost momenteel 30 tot 50% meer in productie dan een conventioneel zonnepaneel (ca. €0,22/Wp bij standaardpanelen tegenover €0,30-€0,35/Wp bij circulaire). De onderhoudskosten en langere levensduur compenseren dit gedeeltelijk over de levensloop.
Waarom heeft China de overhand in zonnepaneelproductie?
China domineert ongeveer 80% van de wereldwijde productiecapaciteit voor fotovoltaïsche modules dankzij een volledige geïntegreerde productieketen, lage personeelskosten, overheidssubsidies en schaalvoordelen.
Wat is de rol van open-source ontwerp in circulaire zonnepanelen?
Open-source ontwerp stelt bedrijven in staat om technische blauwdrukken zonder licentiekosten te gebruiken, wat de verspreiding van circulaire technologie vergemakkelijkt. Biosphere Solar deelt haar ontwerpen via het Open Design Collectief.
Hoe draagt open-source bij aan duurzaamheid?
Door open kennisdeling kunnen lokale producenten sneller instappen en kosten verlagen zonder opnieuw R&D te herhalen. Dit versterkt de veerkracht van de Europese zonnepanelensector.
Wordt open-source compatibel toegepast in België?
In België kijkt onder andere KU Leuven naar standaardisatie en open innovatie bij circulaire zonnecomponenten. Toch ontbreekt het aan industriële partners met budgetten om op te schalen.
Welke invloed heeft lokale productie op de Vlaamse zonnepanelensector?
Lokale productie versterkt de economische activiteit in Vlaanderen, vermindert de afhankelijkheid van invoer en brengt en sterker kwaliteitstoezicht met zich mee. De sector kan bovendien bieden in de maakindustrie en renovatiesector.
Zijn er Vlaamse bedrijven actief in dit domein?
IRS Solar en partners binnen Flux50 bieden mogelijkheden om innovatieve zonne-initiatieven te integreren in . Productie gebeurt echter meestal in het buitenland.
Wat zijn de Vlaamse beleidsmaatregelen omtrent circulaire energietechnologie?
Vlaanderen Circulair lanceert jaarlijks projectoproepen voor circulaire innovatie, inclusief energieoplossingen. Daarnaast stimuleert het (EKP) tot 2030 herbruikbare componenten in technologie, maar
Hoe kunnen subsidies helpen productie hier te houden?
Subsidies kunnen de initiële en ontwikkelingsrisico’s voor kmo’s beperken. Ook (zoals Flanders Make) kunnen helpen bij zowel design als industrialisatie.
Hoe verhoudt de Belgische vraag naar circulaire zonnepanelen zich tot andere markten?
De voor zonnepanelen kende een groei van +28% in het aantal installaties in 2023 (Bron: Statbel). De vraag naar circulaire en stijgt, vooral bij overheidsgebouwen en coöperatieve burgerinitiatieven zoals BeSolar en REScoop.
Wat speelt een rol in aankoopbeslissingen van Belgische consumenten?
Consumenten hechten belang aan:
- Prijs per Wp
- Oorsprong en duurzaamheid
- (25 jaar of meer)
Welke economische voordelen biedt circulaire zonnepaneelproductie binnen Europa?
biedt economische stimulansen zoals , en herindustrialisering van strategische sectoren. Een modelstudie van TNO toont aan dat herlokalisatie tot 25.000 extra banen kan genereren binnen 10 jaar in de EU.
Wat is de rol van recyclage in het circulair zonnepaneelmodel?
Recyclage van zonnepanelen vereist hoogwaardige demonteerbaarheid. Traditionele panelen worden momenteel verbrijzeld, wat materiaalverlies veroorzaakt. Circulaire modules kunnen worden naar nieuwe panelen of .
Kunnen circulaire zonnepanelen concurreren in prijs en prestaties?
Op vlak van prestaties hebben circulaire zonnepanelen vergeleken met klassieke modules. Prijsgewijs zijn ze , maar de over 30 jaar is lager volgens studies van TU Delft en Fraunhofer ISE.
Wat is nodig om de productie in Europa te houden?
Volgende maatregelen zijn vereist om productie lokaal te waarborgen:
- Langetermijnsubsidiëring van circulaire productielijnen
- die duurzaamheid boven prijs stellen
Gaat het Belgische zonnepaneel daarom straks uit China komen?
Ja, tenzij Europa en België proactief investeren in lokale productiecapaciteit. Zonder directe actie zal de productie van circulaire zonnepanelen, ondanks hun Europese ontwerp, . Deze trend bevestigt een onderliggende paradox in het streven naar duurzaamheid zonder industrieel beleid.